top of page
Foto van schrijverAdrienne Schimmel

Hoe kijk jij naar jezelf? #3 (7)

Bijgewerkt op: 3 mrt.


Een drieluik over zelfkennis. Hoe kijken wij naar onszelf? Hoe belangrijk is zelfkennis eigenlijk en wat zijn de voordelen? Hoe stimuleer je zelfkennis bij jongeren?


Deel 3: Ondersteun jezelf, jongeren, leerlingen of je kinderen bij het ontwikkelen van zelfkennis


In dit derde en laatste deel krijg je tips, tools en ideeën om zelf of als ouder, verzorgende, leerkracht of hulpverlener met jongeren, jouw leerlingen of kinderen aan de slag te gaan. Zelfkennis ontstaat door reflectie op denken, voelen en handelen, maar vooral ook door ervaren en doen.


Gek op lijstjes en vergelijkingen


We vinden het als mens leuk om iets in te vullen en te kijken wat er uitkomt. Kijk maar naar de hoeveelheid quizzen en online testen. Als docent kun je daar gebruik van maken met interesse testen, capaciteitenonderzoek of laat ze de mindset-quiz eens doen. Bespreek daarna eens met je leerlingen wat de voor- en nadelen zijn van deze testen. Welke informatie geven ze nu echt? Wat heb je eraan en wat kun je ermee?


  • Vergeleken met het gemiddelde van de klas heb jij vaker ja gezegd bij…

  • Je woordenschat is lager dan gemiddeld…

  • Je hebt een Groei-mindset…


Wanneer jij morgen iets nieuws leert, opeens in aanraking komt met een vakgebied waar je eerder nog nooit van gehoord had, je even wat minder lekker in je vel zit en daardoor aan jezelf twijfelt… Wat heeft dat dan voor invloed op deze uitslag? Wat heeft een test of vragenlijst dan voor waarde zonder dat jij daar betekenis aan geeft? De vraag is dan, vind ik dat dit inderdaad zo is? Klopt het? Mis ik inderdaad die vaardigheid? Misschien wil ik dat dan wel veranderen? “Ik wist heel goed welke antwoorden ik moest geven om bij een groei-mindset uit te komen.” De uitslag zegt dus vooral dat ik dat inzicht heb, maar verder?


Alles is subjectief! We hebben vooral de illusie dat je sommige zaken objectief kunt meten. Dat zal vast veel reactie oproepen als je die bewering loslaat op je leerlingen. Leuke discussie!


Feedback geven


Feedback heeft veel invloed op de kwaliteit van zelfreflectie. Het nodigt je uit om door de ogen van anderen nog eens naar jezelf te kijken. De reacties van anderen geven je informatie over waar je kwaliteiten liggen, wat er bij een opdracht nog beter of anders kan. De vorm hierbij is van essentieel belang voor het effect. De leerling moet er ook open voor staan. Je kunt overal op het internet informatie vinden over goed feedback geven. Een training heeft als voordeel dat je ook echt kunt ervaren wat het effect is en weer kunt oefenen op basis van de feedback van anderen. Goede feedback geven is zonder oordeel en ontwikkelingsgericht.


Kritisch leren denken


Prikkelende vragen kunnen leerlingen stimuleren om zelf na te denken. Juist dat soort vragen worden door docenten maar weinig gesteld. Vragen stimuleren de zelfreflectie. Wat vind jij daarvan? Hoe denk jij hierover? Hoe zou je dat kunnen aanpakken of oplossen?


Vragen die tot piekeren aanzetten, zijn vaak zwart-wit, of-of. Je bent of slecht in plannen, of je bent er goed in. Je bent verlegen of je bent het niet. De vragen die aansluiten bij het contextualisme bieden perspectief. Ze voorkomen dat je vast komt te zitten in een cirkelredenering. In welke situaties ben ik eigenlijk verlegen? Zijn er ook uitzonderingen? Wat gebeurt er eigenlijk als ik dit niet plan of uitstel? Wat voor effect heeft dat en wil ik dat? Wat heb je meegemaakt op de basisschool? Hoe was dat voor je? Wat heb je daarvan geleerd?


Vragen die de fantasie prikkelen: Als je in de middeleeuwen zou leven, wie zou je dan zijn? In welke film zou je willen meespelen en wie zou je dan zijn? Wat zegt dat over jou?


Confronterende vragen kunnen heel goed een tegenstelling blootleggen. Aan de ene kant hoor ik je zeggen dat je niet wilt blijven zitten en aan de andere kant zeg je dat het je niet lukt om extra tijd en energie in het studeren te steken. Je zegt dat je lui bent en ik hoor dat je uren achter elkaar kunt bouwen in Minecraft. Het gaat om beiden kanten leren zien. De vragen moeten niet gericht zijn op verklaringen of het idee wekken dat dit vreemd is. We zijn allemaal een vat vol tegenstrijdigheden. Net als bij een provocatieve aanpak, vraagt het om een veilige en goede verbinding. Een vraag vanuit echte interesse en nieuwsgierigheid.


Intrinsieke motivatie


Intrinsieke motivatie is de belangrijkste succesfactor in het onderwijs en in een werksituatie. Je gevoel stuurt je een richting op. Het zet je in beweging. Dat gevoel raakt juist vaak ondergesneeuwd in de hectiek van alledag of door de druk van ouders, vrienden of docenten die allemaal invloed hebben op jouw interne dialoog. Creëer ruimte om eens echt stil te staan bij wat er in je lijf gebeurt en welke gevoelens een rol spelen.


Je kunt hierbij de begrippen autonomie, competentie en verbinding gebruiken. Laat je leerling eens teruggaan naar momenten dat ze deze in positieve zin hebben ervaren. Ga eens terug naar een moment dat je het gevoel had dat alles lukte, je kreeg de ruimte om te doen wat je wilde, je voelde je sterk en succesvol. Waar voel je dit in je lijf? Welke woorden kun je hieraan geven? Wat gebeurt er als je het gevoel hebt dat je juist geen ruimte krijgt? Je moet van alles, je wil eigenlijk iets heel anders. Welk gevoel komt dan omhoog? Wat gebeurt er in je lijf? Verzet, boosheid, machteloosheid,…?


Ken jezelf


Authentiek gedrag, eerlijk zijn over je eigen subjectiviteit, worstelingen, twijfels en kwetsbaarheid zorgt ervoor dat je leerlingen makkelijker hetzelfde laten zien. Geef het goede voorbeeld. Zorg voor een goede verbinding waarin je ook de mogelijkheid hebt om spelletjes en toneelspel door te prikken op een compassievolle wijze. Kortom, ken jezelf.


Overzicht geven


Wanneer je erg goed in staat bent om allerlei kanten van jezelf te bekijken kun je ook verstrikt raken in al deze visies en opties. Wat is nu nog waar? Welke richting ga ik volgen? Daarbij spelen meerdere krachten een rol, zowel intern als extern. De interne criticus, je vrienden, de baas in jezelf, de strijder, je ouders, het kwetsbare kind, de perfectionist… we hebben allemaal verschillende stemmen, ‘poppetjes’ die van alles beweren en roepen. De film Inside-out van Pixar geeft hier een mooi beeld van.


Luisteren naar die verschillende stemmen geeft een breed perspectief en daarmee een evenwichtige keuze. Het organiseren en ordenen van die stemmen is dan handig. Die ene dominante stem heeft misschien wel iets heel onzinnigs te vertellen, die is alleen maar bang. De andere stem die je moed in praat mag ook wel eens aan het woord komen. Je kunt met een leerling een situatie kort omschrijven en daar de reacties van anderen bij schrijven. Dat maakt het makkelijker om ook zicht te krijgen op de eigen stemmen. Zijn ze eigenlijk wel van mij?


Bijvoorbeeld: Ik wil niet meteen gaan studeren als ik mijn diploma haal, maar ik wil eerst op wereldreis. Oma: “Oh, zou je dat nu wel doen, er kan echt zoveel fout gaan en naars met je gebeuren.” Ouders: “Heb je wel nagedacht hoe je dat gaat betalen?” Vriend: “Mag ik mee? Geweldig! Niets moeten en al die vrijheid, wat een top idee!” Docent: “Weet je dat wel zeker, misschien verspeel je wel je kans op een plek op de universiteit.” Jouw eigen innerlijke stemmen: “Ik ben school zo beu!” “Wat lijkt me dat heerlijk!” en “Kan ik dat wel?”....


Ervaringen opdoen, confrontaties aangaan, debatteren, andere meningen ervaren, de zes denkhoeden van De Bono, Omdenken, metacognitieve vaardigheden, mijn Motivatieladder, de SLO-Placemats, filosoferen, mindfulness. Zingeving, waarden en deugden. Een prikkelende video zoals: Wat doen mensen als de roltrap het begeeft? Je kunt je laten inspireren door de website Mentortijd. De mogelijkheden zijn eindeloos!


Jongeren hebben zelf vaak een neiging tot zwart-wit denken, waarbij hun sociale omgeving sterke invloed heeft. Denken en voelen zijn soms nog lastig met elkaar te verenigen. Deze manier van denken kan zorgen voor weerstand tegen reflectie. Een gezonde vorm van zelfbescherming! Het aanbieden van allerlei mogelijkheden in denken en uitgaan van een mensbeeld gericht op ontwikkeling en beweging is een belangrijke voorwaarde om niet te stuiten op weerstand en voorkomt perfectionisme en depressieve gevoelens die kunnen ontstaan door een statisch mensbeeld.


Zelfreflectie en zelfkennis wekken misschien de indruk dat we op zoek zijn naar het ‘ware zelf’, een vaststaand gegeven, dé persoon die ik ben. De boodschap die je mee wilt geven is dat wanneer je weer iets over jezelf ontdekt, er beweging ontstaat, er weer iets in jezelf verandert. Je geeft iets een andere plek, je leert iets bij en je groeit.


Het ‘zelf’ is steeds in ontwikkeling en onder constructie! Blijf vragen stellen!


Trek alles in twijfel,

maar geloof in jezelf!

Persoonlijk leiderschap


Stephen R Covey's "The 7 Habits of Highly Effective People" heeft ook jongeren die zich willen ontwikkelen veel te bieden.. De 7 gewoonten die Covey beschrijft, zijn universele principes die van toepassing zijn op mensen van alle leeftijden en professionele achtergronden.


Een van de belangrijkste eigenschappen van effectief leiderschap is proactief zijn. Dit betekent dat men actief stappen onderneemt om veranderingen aan te brengen en verantwoordelijkheid te nemen voor eigen prestaties en leven. Dit kan jongeren helpen om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen toekomst en om hun doelen en dromen te bereiken.


Een andere belangrijke eigenschap van effectief leiderschap is authenticiteit. Authenticiteit betekent dat men echt is en trouw is aan zichzelf, in plaats van te proberen iemand anders te zijn of te doen alsof. Dit kan jongeren helpen om zichzelf te accepteren en om zichzelf te zijn, ongeacht wat anderen denken of zeggen.


Een andere eigenschap die Covey beschrijft is begin met het einde in gedachten. Dit betekent dat men zich richt op de toekomst en doelen stelt, in plaats van te reageren op situaties. Dit kan jongeren helpen om gericht te werken aan hun toekomst en om hun dromen te verwezenlijken.


Effectief leiderschap gaat ook over het ontwikkelen van een positieve levensinstelling. Dit betekent dat men zich richt op de positieve aspecten van het leven en dat men de controle heeft over eigen gedachten en emoties. Dit kan jongeren helpen om te groeien en te excelleren in alles wat ze doen.


In het volgende blog in deze reeks gaan we aan de slag met de eerste gewoonte;

wees proactief!


Heb jij een leuke werkvorm of een mooi idee?

Inspireer anderen en deel!


 

Bronnen:

Self-Narratives, the construction of meaning in psychotherapy van H. Hermans en E. Hermans-Jansen

Hoe een mens zichzelf kan leren kennen (2005) van Tom Luken

Vele wegen leiden naar Rome (2011) Jouke Vos


Persoonlijk leiderschap


Persoonlijk leiderschap gaat over jezelf aansturen en doelen realiseren door je eigen kwaliteiten en talenten volledig te gebruiken. Ontwikkel jezelf door je drijfveren, sterke punten en valkuilen te ontdekken. Betrek daarbij het perspectief van de ander. Maak bewuste keuzes en geef richting aan je eigen carrière en leven.



Online programma's

Download de 'Spaces' app van Wix en meld je aan bij “Talenteer Jezelf”. Zo blijf je op de hoogte en heb je makkelijk toegang tot de online programma's. Je kunt de online challenges ook op de website vinden.



Recente blogposts

Alles weergeven
bottom of page