Reeks #blogs over #hoogbegaafdheid en #werk
Dit blog in de reeks hoogbegaafdheid en werk, waar lopen mijn vaak begaafde en sensitieve klanten tegenaan, gaat over het maken van keuzes.
“Mijn baas wil dat ik mij ga specialiseren.” Afwisseling en de breedte willen versus de diepte in ‘moeten’, is het dilemma van één van mijn klanten. Daaronder speelt de frustratie van het gebrek aan erkenning mee, alle ideeën voor vernieuwing die niet passen binnen de structuur van de organisatie. Een studie die samenhangt met een specialisatie is ook weer een extra belasting, misschien wel een te grote met de huidige privé-situatie. Hier doorheen loopt de behoefte aan zingeving, "wat ik doe moet ‘nut’ hebben" en de behoefte aan complexiteit, ‘moeilijk geeft energie, echt kikken!’
Loopbaanbegeleiding van hoogbegaafden vraagt om aandacht voor hun brede interesses. Het vraagt van je dat je rekening houdt met de existentiële dilemma’s die vast zitten aan het maken van keuzes, de angst om een foute keus te maken, de angst idealen aan de kant te moeten zetten en het diepe verdriet over een onbetreden pad, maar ook de angst, dat de verdeelde aandacht over al die interesses, maar halfslachtig uitgevoerd zullen worden.
Is jouw CV ook een bonte verzameling van 12 ambachten en ..., waarin alleen jij de rode draad nog kunt ontwaren. Anderen zien de stress niet die hieraan vooraf is gegaan. De momenten dat je weer op een kruispunt stond en niet wist hoe je tot een keuze moest komen. Jezelf vastdenken, ben jij daar ook zo goed in?
Hoogbegaafden hebben over het algemeen hun cognitieve vaardigheden goed ontwikkeld. Hierdoor zijn ze ook beter dan gemiddeld in staat hun gevoelsniveau weg te redeneren in situaties waarin het spannend kan worden. Dat maakt het soms ook echt onmogelijk om beslissingen te nemen. Je kunt jezelf heel goed vast denken, door alle kanten, voor en tegens perfect in beeld te brengen. Juist het terugbrengen van de balans tussen gevoel en ratio is hierbij dan ook zeer belangrijk. Pas als je het gevoel aandacht geeft, weet je wat je onderliggende motivatie is en wat je tegenhoudt om een besluit te nemen. Wil je eigenlijk wel een keuze maken?
De uitdaging: De worsteling opgeven
De Nederlandse onderzoeker Ap Dijksterhuis heeft een heel eigen visie op keuzes maken. Hij raadt aan om er een nachtje over te slapen. Dijksterhuis doet onderzoek naar het onderbewuste en het blijkt dat deze hersenfunctie veel krachtiger is dan de bewuste. Denk maar eens aan al die keren dat je iets even opgaf omdat je er toch niet uitkwam of je iets niet kon vinden. Precies op dat moment weet je opeens dat je sleutels in de groenten lade terecht zijn gekomen of zie je voor je wat voor baan er aan die ene studiekeuze kleeft en is je probleem opeens opgelost. Bij het maken van een keuze is er natuurlijk vaak niet echt sprake van een oplossing, maar eerder van een sterk gevoel dat je keuze de beste is.
De uitdaging: De perfecte keuze bestaat niet
Niet kiezen is ook een keuze. Misschien is het op dit moment makkelijker om de beslissing nog niet te nemen? Wat is het voordeel daarvan? Ik had dit soort worstelingen vaak als het ging om studiekeuze of bij relaties. Twee zeer verschillende situaties. Bij de studiekeuze had het vooral met te veel leuk vinden en een echt keuzeprobleem te maken. In de tweede situatie was ik vaak gewoon nog niet toe aan het nemen van een beslissing. Nog niet toe aan het loslaten en verdergaan. Niets is zeker, behalve dat je er niet aan vast zit. Verandering is altijd mogelijk, terugkomen op een beslissing ook. Mensen krijgen over het algemeen het meeste spijt van dingen die ze niet doen en uit de weg zijn gegaan.
De uitdaging: Alles op rij zetten
Een schema maken met je doelen en je keuzemogelijkheden kan overzicht geven. Je kunt de voors en tegens tegenover elkaar zetten. Denk ook eens aan het effect op langere termijn. Hoe ziet je leven eruit wanneer je dit kiest, kun je dat voor je zien? Heb je een duidelijk beeld van wat jij nodig hebt in een studie, werk of een relatie? Ruimte om alleen aan de slag te gaan of juist interactie met anderen? Blijft dit uitdagend genoeg voor je of is het te beperkt en kun je hier je creativiteit niet in kwijt? Inzicht in wat jou energie geeft en juist energie kost kan de keuze vergemakkelijken.
De uitdaging: Zelf beslissen
Is dit echt wat je zelf denkt of zijn het je andere 'ikken' die hun mening geven, je interne criticus, je moeder, je faalangstige perfectionist, je vriend... zijn het verwachtingen van anderen die je aan het twijfelen brengen? Angst is een slechte raadgever. De risico’s zijn nooit zo groot als jij ze nu maakt en bovendien heb je voor zover ik weet geen voorspellende gaven? Het merendeel van wat jij nu over jouw toekomst verzint gaat nooit gebeuren. Focussen op wat je juist WIL dat er gaat gebeuren geeft veel meer richting. Je kunt niet iedereen tevreden houden.
Tegenwoordig is het gelukkig een stuk normaler om na een paar jaar weer eens op zoek te gaan naar een nieuwe baan, …maar dat maakt de keuze niet makkelijker. Je kunt natuurlijk ook gewoon weigeren te kiezen en alles doen, tegelijkertijd of na elkaar!
Verder Lezen?
Het boek Refuse To Choose! A Revolutionary Program for Doing Everything That You Love van Barbara Sher.
Het boek The Renaissance Soul, How to Make Your Passions Your Life--A Creative and Practical Guide van auteur Margaret Lobenstine
Het slimme onbewuste, denken met gevoel van Ap Dijksterhuis. We plaatsen het bewustzijn op een voetstuk, zien het als de kroon op de evolutie en denken dat het ons onderscheidt van andere dieren: dat het ons verstandig en rationeel maakt, dat het de baas is in ons brein en dat het ons gedrag stuurt. Ons onbewuste daarentegen zien we als ondergeschikt. Het is niet meer dan een hulpje van het bewustzijn. Freud zag het al als een vergaarbak van ellendige herinneringen en dierlijke driften die door het bewustzijn beteugeld moeten worden. Het slimme onbewuste laat zien dat deze zienswijze onzinnig is en dat juist het onbewuste allesbepalend is.
Daniel Kahneman toont in 'Ons feilbare denken' aan dat we veel irrationeler zijn dan we denken. Hij legt uit dat we twee denksystemen hebben: een snelle, intuïtieve manier en een langzame, weloverwogen manier. Beide zijn uitermate praktisch, maar het gaat vaak fout omdat we - zonder dat we het doorhebben - de verkeerde manier van denken gebruiken. In deze moderne klassieker legt Daniel Kahneman uit waarom we zo vaak verkeerde inschattingen maken en geeft tips om deze valkuilen te vermijden en betere beslissingen te nemen.
Coaching
Kom met mij eens het Lemniscaat lopen, een speciale opstelling die je stil laat staan bij een tegenstelling. Uit je hoof en in je lijf. Of kies voor een inzicht gevend gesprek, eerst online zelfreflectie, daarna in dialoog naar een groeistap. Gaat je vraag wat verder kijk dan eens bij het totale aanbod.
Hoe lastiger de keuze, hoe beter het werkt om je intuïtie te gebruiken, maar dat vraagt wel om vertrouwen. Soms is juist dat vertrouwen in jezelf en in je keuzes lastig. Als het nemen van beslissingen en het maken van keuzes een terugkerend probleem is, een patroon dat steeds weer opduikt in je levensverhaal, kan coaching goed werken. De ZelfkennisMethode (ZKM) maakt het onbewuste zichtbaar en geeft een goed beeld van wat ervoor zorgt dat je gas geef of juist op de rem gaat staan.
Meer lezen over de ZKM? Dat kan hier.
Online programma's
Download de 'Spaces' app van Wix en meld je aan bij “Talenteer Jezelf”. Zo blijf je op de hoogte en heb je makkelijk toegang tot de online programma's. Je kunt de online challenges ook op de website vinden.