Blijkbaar heeft het zomerweer een verlammende werking op mijn schrijversbrein. Maar vanmorgen trok ik mijn surrealistische Dali-jurk aan en had meteen weer inspiratie voor een aantal blogs. Kunst, muziek of taal, het inspireert en stimuleert. Het raakt een (onbewuste) herinnering of een gevoel. Dali schilderde "Giraffe en Feu" in ballingschap tijdens de Spaanse burgeroorlog. Kenmerkend zijn de geopende laden in het blauwe vrouwenfiguur, door Dali later betiteld als "Femme-coccyx" (stuitbeenvrouw).
Geïnspireerd door Freuds psychoanalytische methode, die door Dali zeer werd bewonderd. De geopende schuifladen in de vrouwenfiguur verwijzen dan ook naar het innerlijke, onderbewuste in de mens. In Dali's eigen woorden vormen zijn schilderijen "een soort allegorie die ertoe dient een zeker inzicht te illustreren, om de talloze narcistische geuren na te gaan die uit elk van onze laden opstijgen.”
De dichter André Breton geeft de beweging haar naam in het manifest van 1924: 'ik geloof in de toekomstige oplossing van deze beide uiterlijk zo tegenstrijdig schijnende toestanden - droom en werkelijkheid - in een soort van absolute werkelijkheid: een surrealiteit'. Teleurgesteld in het rationalisme, dat door de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog te optimistisch was gebleken, en geïnspireerd door de ideeën van Sigmund Freud, stellen surrealisten de door vrije associatie gekenmerkte bewustzijnstoestand van de droom centraal. Sterk beïnvloed door de wetenschap die een vlucht nam. Belangrijke stappen in deze ontwikkelingen waren de aannamen van de relativiteitstheorie en de quantummechanica.
Juist het surrealisme nodigt uit om de onderbewuste motieven te onderzoeken. Tijdens de opleiding journalistiek was ik gefascineerd door de colleges over kunst en quantummechanica. Maar ver daarvoor had ik al een voorkeur voor surrealisme en absurdisme. Artistiek bezig zijn werd gestimuleerd. Mijn ouders ontmoetten elkaar op een tekenopleiding. Ik werd als kind meegenomen naar musea, concerten, de Nacht van het boek in Tilburg en tal van theatervoorstellingen. Het surrealisme zet aan tot dromen, spiegelen en fantaseren. Wat gaat er schuil onder de ratio van de mens? Mijn echte liefde! Ook daar heeft mijn jeugd natuurlijk aan bijgedragen. Begrijpen, begrip en grip krijgen.
We zetten het ratio op een voetstuk. Gevoelens zijn ondergeschikt. Dat het bewustzijn de touwtjes stevig in handen heeft, geeft ons de illusie van controle? Grip krijgen op het grillige onderbewuste? Freud zag het al als een vergaarbak van ellendige herinneringen en dierlijke driften die door het bewustzijn beteugeld moeten worden. Denk je dat je bewustzijn de touwtjes stevig in handen? Dat je bewust keuzes maakt of meningen vormt? Niets is minder waar, het onbewuste stuurt ons gedrag. Het regelt ons leven. Ons bewustzijn wordt in feite alleen maar op de hoogte gehouden van wat er gebeurd is. Echte invloed heeft het niet. We zien het als de kroon op de evolutie en denken dat het ons onderscheidt van andere dieren: dat het ons verstandig en rationeel maakt, dat het de baas is in ons brein en dat het ons gedrag stuurt.
Ons onbewuste stuurt (met een verwerkingscapaciteit die ongeveer 200.000 keer zo groot is als die van het bewustzijn) ons gedrag, ons denken en onze gevoelens. Onbewust neem je dus veel meer waar dan bewust. Het is zelfs zo dat beslissingen die we onbewust nemen vaak beter zijn. Creativiteit en genialiteit zijn meer het gevolg van onbewuste processen..... Eureka!
Bewustzijn speelt nauwelijks een rol in ons gedrag. Ap Dijksterhuis weet op heldere wijze duidelijk te maken hoe menselijk gedrag werkt. Hij laat zien wanneer je beter meteen een beslissing kunt nemen en voor welke beslissingen je beter de tijd kunt nemen.
Zonder bewustzijn heb je echter geen ervaringen, is er niets om van te genieten. Een droomloze slaap zonder kleur en geur. “Het bewustzijn bezit de sleutel tot de waarden van het onbewuste. Slechts het bewustzijn geeft betekenis in het hier en nu. Het onbewuste kan zijn waarde alleen maar tonen in een wisselwerking tussen het bewustzijn en het onbewuste en dan kan het misschien de weg wijzen om de melancholie van leegte te overwinnen. Wordt het onbewuste aan zichzelf overgelaten, dan bestaat het gevaar, dat de inhouden ervan de mens overweldigen."
"Houden wij dit in gedachten en bezien wij dan de surrealistische schilderijen (zoals de brandende Giraffe van Dali) dan kunnen wij misschien de rijkdom van hun fantasie en de overweldigende kracht van hun bewuste beelden wel voelen, maar realiseren ons dan ook het afgrijzen en de symboliek van het einde der dingen. Het onbewuste is zuiver van natuur en stort evenals de natuur zijn gaven met kwistige hand uit. Ontvangt het geen menselijk antwoord, dan kan het zijn eigen gaven teniet doen en deze volkomen vernietigen.” Uit: De mens en zijn symbolen door Carl Gustav Jung.
Binnen de Zelfkennismethode krijgt alles ruimte. Een lied, een kunstwerk, een gedicht of een droom? Jouw gevoelens geven betekenis aan deze ervaringen. Ze leggen iets bloot en bieden eindeloze inspiratie. Alles is informatie over het onderbewuste. Vanaf de eerste sessie ben je al je ervaringen aan het reorganiseren en de basis aan het leggen voor een ‘vernieuwd’ bewustzijn.
Bronnen
Het slimme onbewuste van Ap Dijksterhuis
De mens en zijn symbolen door Gustav Jung
Wikepedia
Online programma's
Download de 'Spaces' app van Wix en meld je aan bij “Talenteer Jezelf”. Zo blijf je op de hoogte en heb je makkelijk toegang tot de online programma's. Je kunt de online challenges ook op de website vinden.